American Factory (2019)

สารคดีเน็ตฟลิก เรื่องราวของโรงงานกระจกรถจีนซึ่งไปเปิดที่สหรัฐอเมริกา

เรื่องเริ่มต้นจากการปิดตัวลงของโรงงานรถยนต์ GM ในปี 2008 ทำให้คนตกงานทั้งเมือง ชาวเมืองต้องตกงานไม่มีงานทำอยู่หลายปี ในที่สุดทุนจีนก็ซื้อโรงงานแห่งหนึ่งแล้วเปิดเป็นโรงงานกระจกรถยนต์ค่าแรงต่ำกว่าครึ่ง แต่ไม่มีทางเลือกมีงานก็ดีกว่าไม่มี เรื่องเล่าความแตกต่างระหว่างวัฒนธรรม

การทำงานของสองชาติ อเมริกัน และจีน ฝ่ายจีนรู้สึกว่าคนอเมริกาทำงานช้า งานห่วย ฝ่ายอเมริกันรู้สึกว่าระบบจีน จ่ายเงินน้อย ไม่มีความปลอดภัย ไม่ยอมให้มีสหภาพแรงงาน ในมุมผมนะ ทัศนคติเกี่ยวกับวิธีการผลิตมันต่างกัน ถ้าเราย้อนกลับไปดูภาพตอน โรงงาน GM เราจะเห็นการทำงานด้วยเครื่องจักรขนาดใหญ่ พนักงานชาวอเมริกันเคยชินกับการควบคุมเครื่องจักร แต่ชาวจีนเคยชินกับการทำงานด้วยคน เอามนุษย์จำนวนมากมาเป็นสายพานการทำงานแทนที่เครื่องจักร คนเลยต้องทำงานได้เร็ว ทำงานซ้ำๆ ออกมาได้ละเอียด แรงงานจีน ดูหนังฟรี เลยเน้นการทำงานเป็นทีม ความเป็นหนึ่งเดียวกัน และทำงานกันหนักมาก กะละ 12 ชั่วโมง เดือนหนึ่งหยุด 2 วัน ชาวอเมริกันรับวิถีชีวิตนี้ไม่ได้ คนเคยทำงานได้ค่าจ้างสูง คุมเครื่องจักร มีวันหยุด มีสหภาพ ให้มาทำแบบนี้คงไม่ไหว การปะทะกันแบบนี้จึงเกิดขึ้น ดูจบแล้วอยากไปเลือกทรัมป์เป็นประธานาธิบดี 555+ คือดูแล้วรู้เลยว่าทำไมทรัมป์ชนะเลือกตั้ง ปัญหาของสหรัฐคือมันเป็นงี้แหละ คนตกงาน เพราะผลพวงจากวิกฤติซับไพรม์ แถมนโยบายโปรโลกาภิวิฒน์ยังเอางานออกจากสหรัฐเป็นล้านตำแหน่ง สุดท้ายต้องมาเป็นลูกจ้างจีน ปรับวิธีการทำงานให้เป็นแบบเลเบอร์จีน แบบนี้นโยบายบีบโรงงานอเมริกันกลับประเทศของทรัมป์เลยโดนในสุด เดโมแครทก็พูดแต่อะไรที่ฟังดูดี ถ้าเป็นคนเมืองสมัยเศรษฐกิจดีๆ การงานมั่นคง อ่ะนะ ถ้าเดโมแครทยังเป็นแบบนี้ ทรัมป์ชนะสมัยสองแน่นอน ท่ามกลางสงครามการค้าระหว่างอเมริกาและจีน ก็มีหนังสารคดีเรื่องนี้ออกมา เป็นเหตุการตั้งแต่ช่วง 2015 - 2017 ดูแล้วชอบมาก อยากให้ทุกคนในวัยทำงานได้ดู มันดีมากสะท้อนหลายเรื่องมาก ๆ ตั้งแต่ หนังถ่ายทอดสด ความแตกต่างของลักษณะนิสัย และวัฒนธรรม แนวคิดการทำงาน คุณภาพชีวิต สังคม การใช้ชีวิต ชนชาติ เผ่าพันธ์ ความเท่าเทียม ชนชั้น การปกครอง รัฐบาล การเมือง การบริหาร แรงงานแห่งอนาคต และอีกหลาย ๆ ประเด็นผ่านการเปรียบเทียบระหว่าง (คนงาน) โรงงานในอเมริกาและ (คนงาน) ในประเทศจีน คนงานอเมริกันทำงาน 8 ชม. ต่อวัน 5 วันต่อสัปดาห์ มีสวัสดีการและคุณภาพชีวิตที่ดี มีบ้าน มีรถ อย่างชนชั้นกลางอเมริกันทั่วไป คนงานจีนในบริษัทเดียวกันแต่คนละโรงงาน ทำงานวันละ 12 ชม. แทบไม่มีวันหยุด อาศัยอยู่หอพักเล็ก ๆ เพื่อที่จะมีเงินส่งให้ครอบครัว ห่างไกลจากรูปแบบชีวิตเพื่อนคนงานชาวอเมริกันหลายขุม ในขณะที่คนงานอเมริกันร้องเรียนสวัสดีการและคุณภาพการทำงานที่ดีขึ้นถึงแม้งานจะหายากมาก ๆ คนงานจีนก้มหน้าก้มตาทำงานโดยไม่รู้สิทธิของตัวเองตั้งใจทำงานโดยไม่เรียกร้องอะไร หนังเกือบทั้งหมดเล่าผ่านการติดตามเรื่องคนงานจีนถูกส่งมาสอนและคุมงานคนงานอเมริกัน มีดราม่า การเมือง ปมธุรกิจและการบริหารสอดแทรกระหว่างทาง เป็นการเล่าเรื่องโดยไม่มีการบรรยายใด ๆ ทั้งสิ้น เล่าผ่านโดยคนในเรื่องอย่างเดียว จากการสัมภาษณ์ (ไม่ได้ยินคำถาม) และบทสนทนาของคนในเรื่อง

แต่หนังสามารถนำเสนอออกมาได้น่าสนใจและน่าติดตามมาก ตอนจบอึ้ง ๆ นิดหน่อย ประเด็นการเปรียบเทียบต่าง ๆ แทบจะไม่มีผลในตอนสุดท้าย จบแบบให้คนทำงานทุกคนได้คิดกันต่อ แนะนำมาก ๆ